NAJEM NIERUCHOMOŚCI PRZEZ FUNDACJĘ RODZINNĄ – opodatkowanie

Fundacja rodzinna prowadząc dozwoloną działalność gospodarczą podlega pod zwolnienie podmiotowe wynikające z art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy CIT.

Natomiast ustawodawca, w celu uniknięcia dokonywania przez beneficjentów Fundacji wypłaty środków pieniężnych z Fundacji, wprowadził regulacje nakładające na takie podmioty podatek CIT w wysokości 15% podstawy opodatkowania.

Podatek CIT a rodzinna fundacja – przypadki objęte opodatkowaniem

Sankcyjny podatek CIT dotyczy m.in.:

• świadczeń wypłacanych na rzecz beneficjentów;
• otrzymanego mienia w związku z rozwiązaniem Fundacji;
• tzw. ukrytych zysków.

Ustawodawca wprowadził w art. 24r pkt. 1 ustawy CIT stawkę 25% w przypadku rodzinnej Fundacji prowadzącej działalność gospodarczą wykraczającą poza zakres ujęty w art. 5 ustawy o tych fundacjach.

Najem nieruchomości między fundacją a fundatorem

W przypadku najmu nieruchomości należącej do Fundatora (beneficjenta) czynsz najmu (wartość rynkowa) płacony przez Fundację nie będzie stanowił świadczenia w postaci ukrytych zysków w rozumieniu art. 24q ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy CIT.

Powyższe znajduje potwierdzenie w ugruntowanej linii interpretacyjnej m. in.:

• interpretacja indywidualna z dnia 11 sierpnia 2023r sygn.: 0111-KDIB1-2.4010.258.2023.1.EJ;
• interpretacja indywidualna z dnia 11 sierpnia 2023 r. sygn.: 0114-KDIP2-1.4010.340.2023.1.KW;
• interpretacja indywidualna z dnia 11 sierpnia 2023 r. sygn.: 0111-KDIB1-2.4010.291.2023.1.EJ.

Przytoczone stanowisko oznacza, iż najem nieruchomości przez Fundację od Fundatora nie będzie podlegał opodatkowaniu z tytułu tzw. ukrytych zysków.

Co w przypadku wynajmu nieruchomości należącej do fundacji beneficjentowi?

CIT

Jak zostało wyżej wskazane, zgodnie z art. 6 ust.1 pkt 25 ustawy CIT, takie podmioty co do zasady są zwolnione z CIT. Jednakże zwolnienie to nie ma charakteru bezwzględnego co wynika m. in.: z art. 6 ust. 8 ustawy CIT. Jak wynika z art. 5 ust. 1 pkt 2 ustawy o rodzinnych fundacjach, wynajem nieruchomości, dzierżawa lub udostępnianie mienia są dozwolonymi formami działalności gospodarczej.

Kiedy zwolnienie CIT nie ma zastosowania?

W sytuacji, w której Fundator nie prowadzi działalności gospodarczej w wynajętym lokalu nie ma zastosowania art. 6 ust. 8 ustawy CIT, który wyłącza stosowanie zwolnienia, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy CIT do osiąganych przez podmiot przychodów z najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, której przedmiotem jest przedsiębiorstwo, zorganizowana część przedsiębiorstwa lub składniki majątku służące prowadzeniu działalności przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z fundacją, beneficjentem lub fundatorem.

Biorąc powyższe pod uwagę, w sytuacji najmu przez Fundację nieruchomości na np. cele mieszkaniowe dla beneficjenta tejże Fundacji, będącego jednocześnie fundatorem, dochody z tytułu odpłatnego najmu nieruchomości są zwolnione od podatku dochodowego od osób prawnych na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 25 ustawy CIT.

PIT

Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy PIT „przychodami, (…) są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń”.

W myśl art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy PIT źródłami przychodów są min. tzw. „inne źródła”.

Jak stanowi art. 20 pkt 1 ustawy PIT „za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.”

Umowa użyczenia lokalu – skutki podatkowe

Umowa użyczenia została uregulowana w Kodeksie Cywilnym w art. 710-719. Jest to umowa, poprzez zawarcie której użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy, w zakresie przewidzianym umową i przepisami prawa. Cechą charakterystyczną umowy użyczenia jest nieodpłatność. Co do zasady biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej i nie może żądać zwrotu kosztów od użyczającego (min.: koszty konserwacji, remontów, napraw). Biorący pokrywa również koszty eksploatacyjne, w tym min.: czynsz do spółdzielni.

Opierając się na jednej z interpretacji indywidualnej z dnia 21 marca 2022 r. sygn.: 0113-KDIPT2-2.4011.1201.2021.2.ACZ, w odniesieniu do umowy użyczenia, Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej (DKIS) poruszył następujące kwestie wywołujące określone skutki podatkowe:

• brak otrzymywania wynagrodzenia w związku z zawarciem umowy użyczenia;
• ponoszenie dodatkowych opłat tytułem opłat czynszowych, które to opłaty użyczający musiałby ponieść bez względu na fakt zawarcia przedmiotowej umowy.

Stosownie zatem do powyższego, DKIS stwierdził, „iż w związku z nieodpłatnym przekazaniem lokalu mieszkalnego do używania po stronie Pana – jako osoby użyczającej, nie powstał przychód podlegający opodatkowaniu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W konsekwencji, Pan jako użyczający nie osiągnął z tytułu bezpłatnego użyczenia lokalu mieszkalnego dochodu skutkującego powstaniem obowiązku podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych”.

Natomiast – w odniesieniu do dodatkowych opłat czynszowych, „zapłata przez biorącego w użyczenie świadczenia pieniężnego w postaci opłat za czynsz, z wyłączeniem opłat rozliczanych na podstawie wskazań liczników, jest swoistym zwolnieniem Pana z długu w postaci zapłaty za Pana należności, którą i tak musiałby Pan zapłacić w związku z własnością (posiadaniem) rzeczy – tj. w przedmiotowej sprawie lokalu mieszkalnego, nawet w sytuacji, gdyby Pan z tego lokalu mieszkalnego nie korzystał”. 

Przenosząc to na grunt opisywanej w temacie Fundacji, aby po stronie Fundatora (beneficjenta) nie powstał przychód, należy wziąć pod uwagę powyższe zagadnienia.